لکنت چیست؟
علائم کشمکش و تنش ممکن است با این وقفه‌ها در گفتار همراه باشد. شدت لکنت را می‌توان به خفیف، متوسط و شدید دسته بندی کرد. زمانی که کودک تازه شروع به صحبت می‌کند، وجود این اختلال معمولا رایج است و در پسران سه تا چهار برابر بیشتر از دختران اتفاق میافتد. در برخی مواقع به مرور زمان به خودی خود برطرف می‌شود. با این حال، این مشکل برای برخی از افراد همچنان ادامه دارد و بسیاری به دنبال کمک‌های حرفه ای مانند گفتار درمانی هستند.
علت بروز لکنت چیست؟
نظریه‌ها و باور‌های رایج زیادی در مورد علت لکنت زبان وجود دارد. با این حال، با وجود تحقیقات علمی قابل توجه، علت اصلی این اختلال همچنان یک راز باقی مانده است. تنها چیزی که در حال حاضر در مورد این که علت لکنت چیست می‌توان گفت، این است که لکنت به احتمال زیاد به دلیل برخی مشکلات در پردازش عصبی نواحی مغز اتفاق میافتد که از تولید گفتار پشتیبانی می‌کنند. به عبارت دیگر، افراد مشکلی را به ارث می‌برند که در آن ماهیچه‌های گفتاری کاری را که باید انجام نمی‌دهند. با این حال، در حال حاضر به طور قطع مشخص نیست که ژنتیک در این مشکل چه نقشی دارد و ماهیت دقیق مشکل در پردازش گفتار عصبی مشخص نیست.
انواع لکنت
با دانستن این که لکنت چیست، به سراغ معرفی انواع آن می‌رویم. به طور کلی لکنت می‌تواند به تدریج شروع شود، در طول زمان ایجاد شود یا به طور ناگهانی بروز پیدا کند. با توجه به این مسئله می‌تواند این اختلال را در چند گروه دسته بندی کرد:
لکنت رشدی
این نمونه شایع‌ترین نوع در کودکان است و معمولاً بین ۲ تا ۵ سالگی اتفاق میافتد. نوع رشدی اغلب زمانی اتفاق میافتد که توانایی‌‌های گفتاری و زبانی کودکان قادر به پاسخگویی به خواسته‌‌های کلامی آن‌ها نباشد.
لکنت نوروژنیک
لکنت نوروژنیک ممکن است پس از سکته مغزی یا آسیب مغزی رخ دهد. این به دلیل مشکلات سیگنال بین مغز و اعصاب و عضلات درگیر در گفتار ایجاد می‌شود. در این شرایط متخصص مغز و اعصاب می‌تواند با روش‌های درمانی عارضه را کنترل کند.
لکنت با منشا روانی
این نوع که البته فراوانی آن نسبت به دو گروه قبل کمتر است، ممکن است پس از ضربه عاطفی اتفاق بیفتد یا با مشکلاتی در تفکر و استدلال همراه باشد.
علائم شایع لکنت چیست؟
همانطور که گفتیم، لکنت با تکرار کلمات، صدا‌ها یا هجا‌ها و اختلال در سرعت عادی گفتار بروز پیدا می‌کند. به عنوان مثال شخص ممکن است در تلفط برخی حروف بی صدا مثل “م”، “ت”، “ل” و… مشکل داشته باشد. این مشکل به خودی خود فقط با مشکل در تلفظ بروز پیدا می‌کند؛ اما استرس و اضطراب ناشی از آن و همچنین ترس از مورد تمسخر قرار گرفتن ممکن است علائمی را به آن اضافه کند که شامل موارد زیر است:
- مشکلات عصبی مانند تیک‌های صورت، لرزش لب، پلک زدن بیش از حد و تنش در صورت و بالاتنه
- ناامید شدن در زمان برقرار ارتباط
- تردید و مکث در آغاز صحبت
- خودداری از حرف زدن
- تکرار کلمات
- تنش در صدا
- افزایش لکنت در هنگام خستگی، هیجان یا استرس
نکته مهم این است که صحبت در رویداد‌های اجتماعی و محیط‌های پر استرس می‌تواند احتمال لکنت زبان را افزایش دهد. علاوه بر این سخنرانی در جمع برای این افراد می‌تواند به شدت چالش برانگیز باشد.
چه عواملی ریسک لکنت را افزایش می‌دهند؟
در قسمت «علت لکنت چیست؟» عنوان کردیم که هنوز منشا و دلیل اصلی بروز این اختلال مشخص نشده است. با این وجود برخی از شرایط می‌تواند ریسک ابتلا را افزایش دهند.
- سابقه خانوادگی: بسیاری از افرادی که دارای این اختلال گفتاری هستند یکی از اعضای نزدیک خانواده آن‌ها دچار لکنت زبان است. طبق آمار‌ها حدود ۲ نفر از هر ۳ نفر مبتلا دارای سابقه خانوادگی هستند.
- سن شروع لکنت: کودکی که قبل از ۳.۵ سالگی دچار این اختلال است، در آینده کمتر احتمال دارد به آن مبتلا شود. بنابراین هرچه لکنت زودتر شروع شود، احتمال ادامه طولانی مدت آن کمتر است.
- جنسیت: احتمال بروز این اختلال در طولانی مدت در بین پسران سه تا چهار برابر بیشتر از دختران است.
چه زمانی باید به متخصص مراجعه کرد؟
به طور کلی مداخله زودهنگام در روند درمان بسیار موثر است. برای شناسایی این که منشا لکنت چیست، بهتر است از یک متخصص در کلینیک تخصصی توانبخشی دکتر نیک افشار کمک گرفت. در بسیاری از موارد، متخصص ممکن است شما را به یک آسیب شناس گفتار، که به عنوان گفتار درمانگر نیز شناخته می‌شود، ارجاع دهد. در موارد زیر بهتر است سریعا به پزشک مراجعه کنید:
- لکنت با گذشت زمان بدتر می‌شود.
- هنگام صحبت کردن حرکات بدن یا صورت انجام می‌دهند.
- گفتار تنش دارد.
- فرد فعالانه از موقعیت‌هایی که نیاز به صحبت کردن دارند، اجتناب می‌کند.
- لکنت پس از ۵ سالگی کودک شما ادامه می‌یابد.
